Tinh thần thể dục (1)
(Lễ khánh thành sân vận động)
Nguyễn Công Hoan
Ông huyện đi bách bộ trên hiên công đường, có ý chờ.
Thỉnh thoảng thấy chiếc xe lướt qua ngoài cổng, không những ông thất vọng vì không phải người ông mong gặp, mà ông còn khó chịu nữa, vì hai cái cột xây trắng xóa, cao vòi vọi, đứng ngạo nghễ bên đường cái ô tô, nó đập vào mắt ông, lại nhắc ông phải lo lắng đến việc đã làm ông mất hết cả thì giờ. Mà thì giờ của ông quan, phải biết, đấy mới đúng "thì giờ là tiền bạc".
Phải, mấy hôm nay, ông phải hoãn cuộc bắt bớ những tên nhà giàu bị tố giác có dính dấp vào vụ cướp nhà ông Hàn Diểu, ông phải đuổi cổ mấy tay đầy tớ chuyên môn đi sinh sự kiện kẻ khác. Mà sở dĩ ông bỏ biết bao dịp tốt đáng lẽ có kết quả rất hay về vật chất, cũng chỉ vì mấy thửa ruộng kia đã san phẳng rồi, và hai cái cột nọ đã xây xong rồi.
Đó là cái sân vận động, một công cuộc xã hội nhưng vô lợi. Ông dằn lòng trông nom săn sóc đến nền thể dục, chỉ vì muốn đẹp lòng quan thống sứ. Ông làm sân vận động, mục đích để khánh thành, cũng như việc ấu trĩ viên mà ông đã tận tâm hồi mười năm về trước. Mà muốn có kết quả mỹ mãn, ông phải dùng khối óc thạo xoay việc quan để xoay lấy người thể dục. Bởi vậy, ông đã phải hạ mình ra phố huyện, vào từng nhà bọn thanh niên cấc lấc mà vốn xưa nay ông chỉ rình để trị, để vỗ vai ôn tồn dỗ dành:
- Tôi trông mong về ngài ở món thi xe đạp chạy nhanh. Hôm ấy, thế nào cũng mời ngài dự cuộc để ngày khánh thành được trọng thể.
Ông lại khuyên bọn thợ cạo rong các chợ:
- Buổi tối, lúc rỗi công việc, các ngài cứ tập nhảy đi. Hôm ấy các quan trên về nhiều, hễ ngài nào nhảy giỏi, tất được bắt tay và ban khen.
Những lời ngọt như mía lùi ấy cũng cảm được rất nhiều "ngài", nhưng kết cục, hôm thứ năm biểu diễn cuối cùng, ông huyện rất thất vọng, vì ông thấy các "ngài" của ông rất "bệt". Các ngài ấy mới tập độ ngót một tháng, nên không nói gì đến những món ném tạ, đá bóng, vân vân, là những cách chơi khó hay, đến cả những món rất thông thường, như xe đạp, chạy thi, họ cũng làm cho ông chán ngán.
Bởi vậy ông lo lắm. Nhất là đến chủ nhật này khánh thành sân vận động, một ngày Đại hội thể thao của toàn hạt, một ngày chua vào lịch sử thể dục của huyện ông.
Cho nên ông phải thượng khẩn phái ông thừa đi Hà Nội từ hôm qua, mà giờ này, ông chắc người thuộc hạ phải về để trả lời cho ông biết kết quả của công việc.
Quả một lát sau, ông thừa đỗ xe ngoài cổng, và nhanh nhẩu đi vào, nét mặt hớn hở.
Ông huyện đoán ngay việc thành, mừng rỡ hỏi:
- Thế nào? Xong chứ?
Ông thừa đáp:
- Bẩm xong.
- Ừ, tôi biết rằng chỉ thầy mới làm nổi. Thế chúng nó nhận cả rồi à?
- Vâng, về xe đạp, chắc thế nào quan lớn cũng được quan trên khen, vì trong bọn thi, có ba đứa vừa rồi đã dự cuộc chiếm giải quán quân Bắc Kỳ.
Mừng cuống, ông huyện long lanh nhìn ông thừa:
- Thế à? Tốt quá nhỉ.
- Dạ. Còn thi xe đạp phụ nữ, con đã tìm được bảy đứa.
- Chúng nó có chịu mặc quần đùi không?
- Bẩm có, mà toàn những con phốp pháp, đẹp đẽ và trắng trợn.
- Phải, đó là những điều kiện tối cần. Thế môn nhảy xa?
- Có.
- Đá bóng?
- Hiện nay chưa đủ người, mà chúng nó vòi đắt quá. Chúng nó bảo chúng nó cũng phải đi thuê, và nhất định ba đồng một người. Con tưởng món ấy cứ khai vào chỗ chi tiêu sâm banh, lấy ở quỹ diễn kịch cũng được.
- Ừ, thế sao thầy không nhận lời với chúng nó đi?
- Con còn hỏi ý kiến quan lớn chứ không dám tự quyết.
- Chốc nữa thầy viết giấy ngay đi nhé. Về món nhảy sào thế nào?
- Bẩm có.
- Còn gì nữa không nhỉ? Hôm nọ tôi thấy giáo Nhượng nó bảo còn những ném gì với bóng gì nữa kia mà?
- A, bẩm ném tạ, ném đĩa, bóng chuyền, bóng rổ.
Ông huyện cười sằng sặc:
- Ừ phải, những tiếng rắc rối ấy thì ai nhớ được, sao mà thể dục nó lôi thôi thế! Thế thầy có nhớ tìm đứa nào về món ấy chưa?
- Bẩm đủ cả. Con bảo chúng nó về trước đây một hôm, và đã đưa cả tiền cho thuê ô tô và ăn uống rồi. Nhưng còn về môn chạy thì con không kiếm được ai. Nó đòi đắt quá, và nói rằng cái giá quan lớn định hạ lắm, họ không bõ đi.
Ông huyện nghĩ ngợi, nhưng ông thừa nói ngay:
- Quan lớn đừng lo không có người chạy. Thế nào con cũng xin chu tất.
Ông huyện gật đầu:
- Thế nghĩa là ta hoàn toàn có thể không cần đến người trong hạt.
- Vâng.
- Phải. Chứ để chúng nó biểu diễn thì họ nhổ vào mặt mình ấy! Vả lại mình nhờ chúng nó, thành ra mình mất cả uy quyền ông quan. Vì vậy, tôi mới bảo thầy triệu bọn bạn quen của thầy ở Hà Nội, vừa được hoàn toàn về mặt thể dục, vừa chẳng phải dây với những thằng đầu trâu mặt ngựa ở ngoài phố.
Ông thừa vui vẻ nói:
- Con cam đoan thế nào cuộc vận động hạt này cũng hơn những hạt khác, vì còn quan nào nghĩ việc được nhanh và tài như quan lớn. Chắc thế nào quan lớn cũng được khen.
- Rồi tôi sẽ tư xin cho thầy đạo tưởng lục có công với nền thể dục. Vậy thầy nhớ kiếm người chạy nhé.
Ngày Đại hội thể thao.
Quanh sân vận động, người và cờ san sát.
Cạnh cái cổng rất hùng tráng, dăm ba ông già, râu dài, đốm bạc, mỗi ông một tấm thân rất gầy và rất nhỏ, lồng ra ngoài bằng chiếc áo lam rõ thụng và rõ to. Các ông đứng khép nép, lom khom, bên chiếc hương án trên bày lư đồng, khói trầm nghi ngút, và những đèn nến, lọ hoa. Gần đó, lọng, tàn, bát bửu, đứng sắp hàng trên cái giá gỗ. Phường bát âm thỉnh thoảng thổi dạo dăm tiếng sáo, hoặc lấy dây chiếc nhị cho ăn giọng với tiếng đàn. Lính lệ và lính cơ trong huyện đi lại một cách trịnh trọng, và trịnh trọng vút roi mây vào mặt và lưng những người dám đứng tràn ra mặt đường.
Đúng giờ.
Năm sáu chiếc ô tô tung bụi đằng xa đi lại.
Vái khom lưng.
Pháo.
Đít cua.
Mà cố nhiên quan khách làm ra dáng rất chăm chú nghe.
Rồi cuộc vận động bắt đầu. Và chốc chốc, tràng pháo tay nổi ran lên như sấm để ngạc nhiên khen các nhà lực sĩ trong nền thể dục chốn thôn quê.
Nhưng hẳn các bạn độc giả cũng như tôi, chúng ta không quá ngây thơ vỗ tay khen lối bịp của ông huyện. Chắc các bạn mong biết về món chạy, ông huyện và ông thừa đã mộ người ở đâu.
Lúc ấy, các lực sĩ chạy đã xếp hàng chữ nhất ở vạch vôi vẽ trên đường quanh sân vận động. Khác hẳn với các lực sĩ về món thể thao khác, bọn này, người mặc quần đùi đen, người mặc quần đùi nâu, người nào cũng vạm vỡ, và nhất là đen trùi trũi, mắt lơ láo nhìn người huýt còi, chỉ rình nghe hiệu là cắm cổ làm một mạch.
Trông thấy họ sắp sửa chạy một cách chẳng khoa học tí nào - nghĩa là không khom lưng cúi xuống và hai tay chấm sát đất - thì công chúng hiểu mốt thể dục, nhìn nhau tủm tỉm cười, ra ý chế nhạo.
Nhưng đến khi tiếng còi nổi lên, và thấy họ chạy nhanh như gió, thì ai nấy phải trố mắt nhìn theo, và lắc đầu, phục ghê gớm lắm.
Lượt thứ nhất, chia thì giờ chạy với chiều dài của quãng đường, người ta thấy rằng giá quan viên tài tử hạng nhất ở Hà Nội về thi với bọn này, ắt là thua đến cả người chạy bét một cách nhục nhã.
Họ chạy chẳng ra hàng lối gì cả, nhưng đến cái nhanh thì nghề ghê lắm. Bởi vậy, tuy nhiều phen làm người ôm bụng mà cười, nhưng cũng không đừng được những hồi vỗ tay nhiệt liệt.
Lượt thứ hai, chạy dài hơn, lực sĩ càng hăng. Họ càng cắm cổ, như khoàng cả hai cẳng lên vai mà chạy. Trong loáng mắt, họ đã làm được một vòng.
Nhưng bỗng một lực sĩ theo đà không kịp, trong khi vù vù chạy, ngã một cái, lộn ba vòng, rồi nằm sóng soài trên mặt cỏ.
Lập tức, những vị trong ban trị sự và khán giả hâm mộ thể thao từ Hà Nội về xem, xúm cả lại người bị nạn đương nằm bất tỉnh.
Họ để lực sĩ nằm ngửa, duỗi thẳng tứ chi, rồi người nắn cẳng, người nắn mình, và vận động hai cánh tay để bắt hô hấp. Họ hết sức chữa chạy cho lực sĩ lai tỉnh, và cách chữa chuyên môn giản dị ấy rất có công hiệu. Một lát, lực sĩ mở đôi mắt, trước lờ đờ, sau tinh thần dần.
Lúc lực sĩ đã nhận rõ ràng rằng những người xúm quanh mình đương hết lòng chữa cho mình ấy, toàn là người vào hạng các ông, ăn mặc quần áo tây rất sang trọng, thì không hiểu sao, lực sĩ co một chân. Nhưng một người nói giọng thân mật đầy tinh thần thể dục:
- Anh nằm yên, chớ cựa.
Rồi ngẩng lên, người ấy giục các bạn:
- Kìa, các anh nắn cho anh ấy nữa đi.
Nhưng lực sĩ co thêm một chân nữa và rất tự nhiên, vùng cả hai tay rồi cựa mình, và sau hết lực sĩ ngồi nhỏm dậy. Người ta ép lực sĩ nằm yên lặng, nhưng lực sĩ nhìn lại mọi người, rồi gãi tai lễ phép đáp:
- Bẩm các quan, mặc con ạ.
Thì ra lực sĩ là tay chạy nhà nghề ở phố huyện, đã bao năm chạy hộ hai, ba người và một gánh hàng kếch sù, mà lực sĩ cũng vẫn kéo nhanh như thường, chẳng coi thấm vào cóc đâu cả.
Ảnh: Hội Nhà văn.
Review sách 
